Hibrid helikopter hız rekoru kırdı

Helikopterler istenilen yere inip-kalkabiliyor. Ama uçaklara göre hem yavaşlar hem de menzilleri kısa. Ama yeni nesil teknolojilerle bu dert ortadan kalkıyor. Hibrid helikopterler dikine iniş-kalkışta yeni bir sayfa açıyor.

Helikopterler uzun yıllardır aynı teknolojiyle uçuyor. Ana rotor yani gövde üzerindeki pervane helikopterin yükselmesini-alçalmasını, kuyruktaki rotor ise sağa-sola dönüşü sağlıyor. Ama bu tasarımda artık limitlere gelindi. Kullanıcılar, helikopterlerin daha hızlı uçmasını, daha uzaklara ekonomik olarak gitmesini istiyor. İmalatçıların yolu da uçak ve helikopterleri birleştiren tasarımlardan geçiyor.

Avrupalı helikopter devi Eurocopter, bu yılki Paris Havacılık Fuarı’nda iki teknolojiyi birleştiren hibrid modeli X3’ü tanıttı. İlk defa halka açık gösteri yapan helikopter büyük ilgi gördü. Yüksek hızlarda geçiş yapan, çok dik açıyla tırmanan X3’ün daha da geliştirilerek yeni bir ticari model haline getirilmesi planlanıyor.

SAATTE 430 KİLOMETRE

Eurocopter, bu yeni tasarımda çift motorlu, orta sınıftaki Dauphin modelini kullandı. X3 için kuyruk rotoru söküldü. Onun yerine gövdenin iki yanına, yere dik ve sabit duran iki pervane takıldı.

Pervaneler gücü, helikopterin iki Rolls Royce Turbomeca RTM322 tipi motorundan alıyor. Özellikle tırmanış ve düz uçuş sırasında pervaneler helikopterin çok çabuk hızlanmasına yardımcı oluyor. Düz uçuştaysa yüksek hız bu pervaneler yardımıyla motoru zorlamadan koruyor.

İlk uçuşunu başarıyla yapan X3, kısa sürede saatte 333 kilometre hıza ulaştı. Testleri Fransa’da Istres’de sürdürülen X3, 12 Mayıs’ta saatte 430 kilometre hıza çıkarak sınıfında rekor kırdı. 3 bin 810 metreye kısa sürede tırmanabilen helikopter, sağa-sola 60 derecelik yatış yapabiliyor. Avrupalı imalatçı, toplam iki yıl sürecek çalışmalarla hız ve menzilde mevcut modellere göre yüzde 50 artış yakalamayı hedefliyor.

MALİYETLER DÜŞECEK

Önce Sikorsky, ardından da Eurocopter’in farklı yaklaşımlarla hayata geçirdiği hibrid tasarımlar, uçuş maliyetlerini de düşürecek. Testler, şu anda bir saatlik uçuş maliyetinin aynı sınıftaki helikopterlere yakın olduğunu ortaya koyuyor. Seri imalata geçilmesiyle birlikte hibridlerin uçuş maliyetlerinde en az yüzde 20’lik düşüş planlanıyor.

SİVİL TİLTROTOR 2015’TE

İtalyan helikopter imalatçısı AgustaWestland, uzun yıllar Amerikan Bell ile geliştirdiği sivil tiltrotor BA609 projesini satın aldı. Askeri V-22 Osprey’den geliştirilen yeni adıyla AW609, halen uçuş testlerini sürdürüyor.

Tiltrotor teknolojisinde kalkış ve iniş rotor olarak adlandırılan ana pervanenin helikopter gibi yere 90 derece dik pozisyona alınmasıyla yapılıyor. Emniyet yüksekliğine tırmanıldıktan sonra rotorlar yere paralel hale getiriliyor. AW609, saatte 510 kilometre hıza çıkabiliyor. Menzili ise 1390 kilometre. Kabinde yolcu kapasitesi ise maksimum 18.

İki prototiple testleri sürdüren İtalyan şirket, sertifikasyon sürecini 2014’te tamamlamayı hedefliyor. Teslimatlarsa 2015’te başlayacak.

Bell ve Boeing ortaklığında geliştirilen askeri tiltrotor V-22’de ise iki yıldır hem Irak’taki hem de Afganistan’daki operasyonlarda kullanılıyor. Özellikle uzun süre havada kalınan, helikopterlerin yetişemeyeceği menzillerdeki operasyonlarda görev yapan V-22, dış pazarda da müşteri arıyor.

SIKORSKY, X-2 İLE SAATTE 481 KİLOMETRE HIZA ÇIKTI

Hibrid helikopterler konusunda çalışmalarını sürdüren bir başka şirket de Amerikan Sikorsky. Şirket farklı konseptleri tek motorlu helikopterde birleştirdi. Ana rotor birbirinden bağımsız ters yöne dönen iki ayrı pervaneden oluşuyor. X-2 adlı modelde, arkada altı palli, uçaklarda kullanılan pervaneye benzer bir sistem yer alıyor. İlk uçuşunu 2008’de yapan X-2, saatte 481 kilometre hıza ulaştı. Üç yıllık test sürecinin sonuna gelen Sikorsky, sonuçlardan memnun. İki kişilik helikopterden elde edilen teknolojinin gelecekte yeni nesil modellere uygulamayı planlıyor.

En iyi havayolları

Birçok kuruluş havayolu sektöründe her yıl yüzlerce ödül veriyor. Ama en dikkate alınanların başında SkyTrax geliyor. Aynı zamanda havayolu şirketlerine denetim hizmeti veren şirket, 1999’dan bu yana internet üzerinden milyonlarca yolcunun katılımıyla çok şeffaf bir seçim gerçekleştiriyor.

Bu yıl 18 milyon kişinin katıldığı oylamayla sektörün en iyi havayolu ödülünü Qatar Airways aldı. Türk Hava Yolları da hem ilk 10’a girdi, hem de Avrupa’nın en iyisi ödülünün sahibi oldu. THY’nin yeni ara sınıfı Comfort Class da, ‘Premium’da en iyi koltuk tasarımını kazandı.

Ödülü THY Genel Müdürü Temel Kotil alırken, SkyTrax’ın CEO’su Edward Plaisted “THY, Avrupa’daki sıralamada Swiss ve Lufthansa’yı geride bıraktı. İlk 10’a girme başarısı gösterdi. Kalite çıtası yükseldikçe THY’nin başarısının devamını bekliyoruz” dedi.

EN İYİLER

+ Havayolu: Qatar Airways

+ Hızlı gelişen: China Southern

+ Tarifesiz: TUI Thomson

+ Eğlence sistemi: Emirates

+ Kabin ekibi: Asiana

+ Havayolu ittifakı: Star Alliance

+ Havalimanı servisi: ANA

+ Transatlantik uçuşları: Lufthansa

+ Transpasifik uçuşları: Cathay Pacific

+ Bölgesel: Dragon

+ Düşük maliyetli: Air Asia

SÜPER KABİNLER

+ First class: Etihad

+ Business class: Singapur

+ Premium: Air New Zealand

+ Ekonomi: Asiana

+ First class ikram: Etihad

+ Business class ikram: Avusturya

+ Premium ikram: Air New Zealand

+ Ekonomi ikram: Thai

+ First class koltuk: Cathay Pacific

+ Business class koltuk: Oman Air

+ Premium class koltuk: THY

+ Ekonomi koltuk: Thai

+ First class salon: Qatar

+ Business class salon: British Airways

HAVAYOLLARI İLK 10

1. Qatar Airways

2. Singapur

3. Asiana

4. Cathay Pacific

5. Thai

6. Etihad

7. Air New Zealand

8. Qantas

9. THY

10. Emirates

THY EN İYİ BAĞLANTIYI VERİYOR

Alman Reise&Preise dergisi, Türk Hava Yolları’nı Avrupa’da ve bölgede en iyi bağlantı veren havayolu seçti. Transit yolcuların katıldığı araştırmada THY’nin, İstanbul Atatürk Havalimanı merkezli gerçekleştirdiği uçuşlarda çok fazla noktaya sefer yapması ve kısa aktarma süreleri vermesi etkili oldu. Dergi, THY’nin kaliteli ikramıyla yolcuların tercihinde ön sıraya çıktığına dikkat çekti.

Ozkanin - Kirpi Haber